Lấy dấu răng là gì? Những vật liệu và quy trình lấy dấu răng tại nha khoa Implant Center

Mục lục

Có lẽ cụm từ “lấy dấu răng” đã không còn quá xa lạ trong lĩnh vực nha khoa nhưng nhiều người vẫn chưa hiểu rõ về vấn đề lấy dấu răng để làm gì? Tại sao phải lấy dấu răng? Lấy dấu răng bằng cách nào?… Implant center sẽ giải đáp mọi thắc mắc đồng thời giúp mọi người hiểu rõ về việc lấy dấu răng thông qua bài viết dưới đây.

Lấy dấu răng là gì?

Lấy dấu răng là một bước quan trọng và không thể thiếu trong nha khoa, sử dụng các nguyên liệu như bột, thạch cao hoặc công nghệ mới tiên tiến như PIC Implant để mô phỏng lại hình dáng, kích thước của những chiếc răng trên cung hàm một cách chính xác.

Lấy dấu răng để làm gì?

Lấy dấu răng là một bước quan trọng cần được thực hiện trong các trường hợp như chỉnh nha, niềng răng, trồng răng implant, bọc răng sứ, trồng răng giả …

Ngoài việc mô phỏng hình dáng, kích thước chính xác của hàm răng thì việc lấy dấu răng còn đem lại những lợi ích sau:

Giúp bác sĩ lưu giữ tình trạng hàm răng và khớp cắn trước khi vào quá trình điều trị nào đó.
Bác sĩ sẽ chuẩn đoán được các vấn đề bệnh nhân đang gặp phải, từ đó lên kế hoạch điều trị phù hợp với từng trường hợp khác nhau.
Bác sĩ sẽ xác định được cụ thể thời gian và kết quả điều trị cho từng đối tượng.

Có những loại vật liệu lấy dấu răng phổ biến nào hiện nay?

Trong lĩnh vực như chỉnh nha, niềng răng, bọc răng sứ, trồng răng giả… thì việc lấy dấu răng thường được sử dụng bằng những vật liệu phổ biến như thạch cao, Alginate, cao su, hợp chất nhiệt dẻo.

Vật liệu lấy dấu thạch cao

Lấy dấu răng bằng thạch cao là phương pháp thủ công và phổ biến đã được áp dụng từ rất lâu đến tận bây giờ phương pháp này vẫn được sử dụng trong nha khoa. Phương pháp này sử dụng bột thạch cao pha với nước và được đựng trong khay chuyên dụng để lấy dấu răng.

Ưu điểm:

Có độ chính xác cao do trực tiếp mô phỏng lại bề mặt của răng.
Có khả năng chống ẩm và chống nước tốt, từ đó ngăn chặn các tác động của môi trường ẩm giúp đảm bảo sự ổn định của thành phẩm.
Sử dụng và lưu trữ được lâu dài do có độ bền cao
Giá thành rẻ, khá phổ biến nên dễ mua.
Không có tình trạng biến dạng.

Nhược điểm:

Tạo cảm giác khó chịu và buồn nôn cho bệnh nhân lúc thực hiện lấy dấu răng.
Kỹ thuật thực hiện phương pháp dùng thạch cao khá khó và nhiều bước.
Người thực hiện kỹ thuật này phải có tay nghề chuyên môn cao, nếu không sẽ có thể xảy ra tình trạng
bột thạch cao chảy vào đường hô hấp của bệnh nhân trong quá trình thực hiện.

Quy trình thực hiện:

Bước 1: Chuẩn bị vật liệu: Các vật liệu cần chuẩn bị bao gồm: một cái cốc, một cái bay trộn, bột thạch cao, nước, khay lấy dấu.

Bước 2: Quy trình lấy dấu

- Trộn đều bột thạch cao với nước trong cốc khoảng 30 – 40 giây. Sau đó, đổ bột vào khay lấy dấu và đặt vào miệng bệnh nhân chờ khoảng 5-7 phút thì lấy ra.
- Tiếp tục thực hiện lại các bước như ban đầu trộn bột thạch cao với nước, rồi đổ ra khay lấy dấu và đặt vào miệng bệnh nhân chờ khoảng 5-7 phút thì lấy ra. Cuối cùng đợi khoảng 1 tiếng để bột đông cứng lại là có kết quả lấy lấy dấu.

Chất lấy dấu Alginate

Lấy dấu răng bằng chất Alginate cũng là một phương pháp được sử dụng phổ biến trong nha khoa. Alginate cũng là dạng bột và được sử dụng pha với nước và đặt trong khay chuyên dụng. Độ lỏng của Alginate có nhiều mức độ khác nhau tùy theo tỉ lệ bột và nước phù hợp cho mọi trường hợp bước đầu lấy dấu răng của bệnh nhân.

Ưu điểm:

Có độ chính xác cao do lấy dấu chi tiết trên bề mặt răng và phản ứng nhanh khi nhiệt độ cao.
Không gây kích ứng và độc hại.
Giá thành rẻ giúp tiết kiệm chi phí.
Dễ dàng thao tác sử dụng, thời gian đông nhanh.

Nhược điểm:

Do thời gian đông nhanh nên cần phải đổ mẫu ngay khi lấy dấu.
Sau khi đông cứng, Alginate có thể bị co lại dẫn đến mẫu lấy dấu bị biến dạng và kết quả không chính xác.

Xem thêm: Trụ Implanat Brat nổi tiếng với chất lượng cao mà giá thành phù hợp hiện đang được ưu chuộng tại Implant Center.

Cao su lấy dấu

Lấy dấu răng bằng cao su là phương pháp nung nóng chất cao su chảy ra đưa vào khay đựng chuyên dụng và đặt vào miệng bệnh nhân.

Ưu điểm:

Thao tác lấy dấu dễ dàng, sử dụng lại nhiều lần và bảo quản được lâu dài do có tính đàn hồi, dẻo dai.
Có độ chính xác cao khi lấy dấu chi tiết.
Có thể dùng lấy dấu răng cho nhiều mục đích khác nhau như chỉnh nha, trồng răng …
Độ nhớt có thể thay đổi, tùy chỉnh theo nhu cầu hoặc mục đích sử dụng.

Nhược điểm:

Giá thành cao hơn so với vật liệu thạch cao và Alginate.
Cần thực hiện lấy dấu trong môi trường khô ráo, tránh tiếp xúc trực tiếp với nước do cao su kỵ nước.
Thao tác lấy dấu cần nhanh do thời gian đông cứng ngắn.

Hợp chất nhiệt dẻo

Hợp chất nhiệt dẻo cũng là một phương pháp dùng nhiệt để nung nóng hợp chất chảy ra, đưa vào khay đựng và đặt vào miệng bệnh nhân để lấy dấu răng.

Ưu điểm:

Có thể điều chỉnh độ dẻo khác nhau tùy vào mục đích, nhu cầu, tình trạng của bệnh nhân nhờ vào việc thay đổi nhiệt độ nung nóng.
Có độ bền cao, sử dụng lại nhiều lần và hạn chế mẫu dấu răng bị biến dạng theo thời gian.
Hợp chất nhiệt dẻo có thể dùng để lấy dấu răng theo từng phân đoạn, do đó hạn chế kết quả có sai sót.
Giá thành rẻ, tiết kiệm được chi phí.

Nhược điểm:

Đòi hỏi bác sĩ phải có tay nghề và kinh nghiệm cao do kỹ thuật dùng hợp chất nhiệt dẻo để lấy dấu răng khó và phức tạp.
Nếu sử dụng không cẩn thận, dùng nhiệt độ quá nóng có thể dẫn đến hậu quả bỏng niêm mạc của bệnh nhân.

Lấy dấu răng gián tiếp với công nghệ Scan 3D

Phương pháp lấy dấu răng gián tiếp với công nghệ Scan 3D là phương pháp sử dụng công nghệ thay thế phương pháp truyền thống thủ công. Phương pháp này sẽ sử dụng thiết bị Scan quét trong miệng bệnh nhân để lấy thông số chính xác về vùng cần lấy dấu răng. Sau đó, kỹ thuật viên sẽ cho ra thiết kế ra răng sứ phục hình bản mềm và dấu răng sẽ được đưa đến phòng lab để chế tác ra răng thật với chất liệu sứ.

Ưu điểm:

Kết quả là hình ảnh 3D chi tiết với độ chính xác cao từ đó việc chế tạo mão sứ sẽ diễn ra nhanh chóng và độ chính xác phù hợp với trụ sẽ cao hơn.
Thời gian lấy dấu nhanh gọn.
Không có tình trạng biến dạng sau khi lấy dấu răng.
Có thể lưu giữ các thông số, tình trạng răng của bệnh nhân lâu dài.
Thiết kế dầu Scan nhỏ nên không tạo cảm giác khó chịu hay buồn nôn cho bệnh nhân.
Bác sĩ và bệnh nhân có thể nhìn thấy kết quả ngay trên máy tính, có thể chỉnh sửa trực tiếp trên phần mềm.
Giúp quá trình chỉnh nha diễn ra nhanh chóng từ đó tiết kiệm thời gian hơn.
Có thể phát hiện ra bệnh lý về răng miệng.

Nhược điểm:

Chỉ phù hợp cho các trường hợp đặt 1-2 trụ Implant hoặc khoảng cách giữa các trụ không quá xa nhau
Chi phí đầu tư ban đầu cao.

Quy trình thực hiện:

Bước 1: Nha sĩ sẽ dùng đầu máy Scan quét toàn bộ cung hàm của bệnh nhân để thu thập thông tin số liệu dưới dạng 3D, kết quả thu được là file 3D.

Bước 2: Sau đó, dữ liệu 3D thu được sẽ chuyển vào phần mềm CAD để xử lý và chỉnh sửa nhằm hoàn chỉnh và điều chỉnh hình ảnh những vùng thiếu sót mà máy không quét được.

Bước 3: Sau khi dữ liệu 3D được chỉnh sửa hoàn thiện sẽ gửi đến phòng lab để các kỹ thuật viên tiến hành chế tác và thiết kế phục hình răng sứ dựa trên mô hình 3D.

Lấy dấu răng trong nha khoa diễn ra như thế nào?

Hiện nay, có rất nhiều kỹ thuật để lấy dấu răng với quy trình khác nhau. Dưới đây là quy trình một vài kỹ thuật lấy dấu răng phổ biến:

Kỹ thuật lấy dấu răng một thì

Kỹ thuật lấy dấu răng một thì là kỹ thuật thủ công phổ biến sử dụng hai chất light và putty và thường được sử dụng trong các thủ thuật đơn giản như là làm mão, cầu răng đơn lẻ…

Quy trình lấy dấu bằng kỹ thuật lấy dấu răng một thì khá đơn giản:

Bước 1: Chuẩn bị vật liệu lấy dấu một thì

– Các vật liệu lấy dấu một thì bao gồm: hai hoạt chất light và putty, số đơn vị 1-4, khay lấy dấu răng phù hợp với nhu cầu hoặc tình trạng của bệnh nhân (cá nhân, nửa hàm, toàn hàm,…)

Bước 2: Quy trình lấy dấu một thì

– Đầu tiên bác sĩ sẽ bơm chất lấy dâu nhẹ (light) vào xung quanh răng của bệnh nhân, còn chất lấy dấu nặng (putty) sẽ được cho vào khay lấy dấu.
– Sau đó, bác sĩ sẽ đặt khay lấy dấu chứa chất lấy dấu nặng (putty) vào miệng của bệnh nhân, giữ khay cho tới khi chất lấy dấu cứng lại và lấy ra.

Kỹ thuật lấy dấu răng hai thì

Kỹ thuật lấy dấu răng hai thì là cũng là một kỹ thuật thủ công nhưng có độ phức tạp và khó hơn so với kỹ thuật lấy dấu răng một thì, đồng thời độ chính xác cũng cao hơn. Kỹ thuật này cũng sẽ sử dụng hai chất lấy dấu light và putty.

Quy trình lấy dấu bằng kỹ thuật lấy dấu răng hai thì cũng bao gồm hai bước:

Bước 1: Chuẩn bị vật liệu lấy dấu hai thì

Bước 2: Quy trình lấy dấu hai thì

– Đầu tiên bác sĩ sẽ để chất lấy dấu nặng (putty) vào khay lấy dấu và phủ một lớp nhựa mỏng trên khay có chứa chất dấu nặng (putty) để tạo khoảng không ngăn cách. Sau đó, đặt khay lấy dấu vào miệng bệnh nhân đợi chất lấy dấu cứng thì lấy khay ra và bỏ miếng nhựa, rửa và thổi khô dấu.
– Tiếp đến bác sĩ sẽ bơm chất lấy dấu nhẹ (light) xung quanh răng bệnh nhân và đổ một ít lên trên khay chứa chất lấy dấu nặng (putty) lúc nãy, sau đó đặt khay vào lại miệng bệnh nhân chờ chất lấy dấu đông cứng lại và bỏ ra.

Kỹ thuật lấy dấu răng bằng công nghệ 3Shape 3D

Kỹ thuật lấy dấu răng bằng công nghệ 3Shape 3D là kỹ thuật công nghệ sử thiết bị Scan thay thế toàn bộ phương pháp lấy dấu răng thủ công bằng tay. Phương pháp này sử dụng thiết bị Scan quét trong miệng bệnh nhân để lấy thông tin cần thiết và chính xác vùng cần lấy dấu răng của từng bệnh nhân. Sau đó, kỹ thuật viên sẽ cho ra thiết kế ra răng sứ phục hình bản mềm và dấu răng sẽ được đưa đến phòng lab để chế tác ra răng thật với chất liệu sứ.

Có những khó khăn nào thường gặp khi thực hiện lấy dấu răng?

Có rất nhiều trường hợp lấy dấu răng rất đơn giản có khi chỉ cần một lần là thành công, nhưng cũng có vài trường hợp kết quả không chính xác và phải lấy dấu răng rất nhiều lần do một số lý do dưới đây:

Khó khăn do nước bọt trong quá trình lấy dấu răng

Nước bọt là nguyên nhân ảnh hưởng đến độ chính xác trong quá trình lấy dấu răng khiến một vài vật liệu lấy dấu có thể bị biến dạng dẫn đến kết quả lấy dấu không được chính xác. Việc này có thể xảy ra khi lấy dấu răng miệng bệnh nhân vẫn còn nước bọt chưa đủ khô hoặc do sự hoạt động của tuyến nước bọt trong quá trình lấy dấu.
Để giảm thiểu sự ảnh hưởng của nước bọt trong quá trình lấy dấu, bác sĩ có thẻ áp dụng biện pháp như sử dụng vật liệu lấy dấu chống nước, sử dụng máy hút bọt hoặc bơm khí. [1]

Do thiếu hợp tác từ bệnh nhân

Để việc lấy dấu răng chính xác không thể thiếu sự hợp tác từ bệnh nhân trong quá trình lấy dấu. Trong quá trình lấy dấu, bệnh nhân cần phải giữ yên khuôn miệng, điều này có thể khó khăn đối với những người bị bệnh khớp hàm hoặc răng miệng nhạy cảm khiến họ không giữ vững được khuôn miệng. Bên cạnh đó, trong quá trình lấy dấu bệnh nhân còn có thể gặp phải những tình trạng như cảm giác khó chịu, buồn nôn dẫn đến việc vật lấy dấu tràn vào đường hô hấp hoặc làm bỏng niêm mạc của bệnh nhân.
Để khắc phục điều này, bác sĩ cần lựa chọn những vật lấy dấu có thời gian đông cứng nhanh, không có mùi hoặc có mùi thiên nhiên dịu nhẹ tạo cảm giác thoải mái cho bệnh nhân.

Đặc điểm giải phẫu riêng biệt trên từng bệnh nhân

Mỗi bệnh nhân sẽ có cấu trúc răng khác nhau, đối với những người có cấu trúc răng đồng đều thì việc lấy dấu răng đơn giản và nhanh, còn đối với những bệnh nhân có cấu trúc răng phức tạp như răng mọc không đồng đều, răng mọc chen chúc,… sẽ gây ra khó khăn trong quá trình lấy dấu. Vì vậy, mỗi bệnh nhân sẽ có cấu trúc giải phẫu khác nhau và riêng biệt.
Do đó, trước khi vào quá trình lấy dấu răng thì các bác sĩ cần thăm khám để đoán trước những khó khăn gặp phải và từ đó đưa ra những phương pháp giải quyết phù hợp đối với từng bệnh nhân. [2]

Lấy dấu răng sai do chỉnh bản thân nha sĩ/trợ thủ nha khoa

Kết quả lấy dấu không chỉ phụ thuộc vào sự hợp tác của bệnh nhân mà còn phụ thuộc vào kỹ thuật tay nghề của bản thân nha sĩ/ trợ thủ nha khoa trong quá trình lấy dâu.
Đối với nha sĩ không có kỹ thuật, kinh nghiệm vững thì việc lấy dấu răng sẽ trở lên rất khó khăn, tốn nhiều thời gian và có thể dẫn đến kết quả không chính xác hay thậm chí có thể gây ra những hậu quả nghiêm trọng. Ngoài ra, trợ thủ nha khoa cũng có sự ảnh hưởng đến kết quả lấy dấu. Nếu trợ thủ nha khoa không quen kỹ thuật lấy dấu cũng sẽ gây khó khăn trong việc hỗ trợ nha sĩ lấy dấu, từ đó có thể dẫn đến kết quả bị sai sót.
Vì vậy, khi thực hiện quy trình lấy dấu răng nha sĩ cần phải có đủ kinh nghiệm và kỹ thuật để tiến hành quá trình lấy dấu răng chính xác và hiệu quả. Bên cạnh đó, trợ thủ nha khoa cũng cần được rèn luyện và đào tạo để hỗ trợ nha sĩ trong quá trình lấy dấu. [3]

Lấy dấu răng để niềng có đau, khó chịu không?

Việc lấy dấu răng để niềng có tạo cảm giác khó chịu hoặc đau đối với bệnh nhân hay không còn tùy thuộc vào phương pháp lấy dấu.

Đối với các phương pháp lấy dấu truyền thống như lấy dấu bằng thạch cao, Alginate, cao su, hợp chất nhiệt dẻo có thể gây ra cảm giác khó chịu hoặc buồn nôn khi lần đầu sử dụng chưa quen hoặc do mùi của các chất này. Bên cạnh đó, lấy dấu răng theo phương pháp truyền thống có thể gây ra cảm giác đau nhẹ nếu nha sĩ thực hiện thiếu kỹ thuật và kinh nghiệm.
Đối với phương pháp lấy dấu bằng công nghệ CAD/CAM thì bác sẽ di chuyển đầu máy Scan nhẹ nhàng để quét lấy thông tin đầy đủ về cấu trúc, hình dạng răng… sẽ không gây cảm giác khó chịu hoặc đau. [4]

Cần lưu ý những gì để lấy dấu răng thuận lợi?

Để không gặp các vấn đề không mong muốn trong quá trình lấy dấu răng như kết quả không chính xác bạn cần lưu ý những vấn đề sau để việc lấy dấu răng diễn ra thuận lợi:

Chọn những cơ sở nha khoa uy tín, có đội ngũ bác sĩ chuyên môn giàu kinh nghiệm và máy móc vật tư hiện đại để được kiểm tra và thực hiện lấy dấu răng.
Cần nghe tư vấn và chia sẻ nhu cầu mong muốn của bản thân để bác sĩ có thể đưa ra những phương pháp phù hợp.
Tuân thủ và làm đúng theo những gì bác sĩ hướng dẫn.
Trong quá trình lấy dấu, nếu có biểu hiện lạ cần báo ngay với bác sĩ để kịp thời xử lý.

Câu hỏi thường gặp

Trong quá trình làm việc, Implant center thường gặp một vài câu hỏi nhỏ từ mọi người. Sau đây, Implant center sẽ giải đáp ngắn gọn những thắc mắc mà mọi người quan tâm.

Vì sao khi niềng cần lấy dấu răng?

Việc lấy dấu răng trước khi tiến hành niềng răng là một bước vô cùng quan trọng để bác sĩ có được đầy đủ thông tin, tình trạng răng trước khi niềng từ đó đưa ra được phác đồ điều trị cũng như sản xuất khay niềng phù hợp và chính xác đối với từng bệnh nhân.

Trước khi nhổ răng khôn nên làm gì?

Trước khi bạn nhổ răng khôn cần lưu ý các vấn đề sau:

Vệ sinh răng miệng sạch sẽ, lấy cao răng để loại bỏ các vi khuẩn tránh trường hợp bị viêm nhiễm khi nhổ răng khôn.
Cần chọn nơi uy tín, bác sĩ có kinh nghiệm và cơ sở vật tư hiện đại đảm bảo an toàn.
Có chế độ ăn uống lành mạnh giàu chất dinh dưỡng và tránh các loại nước có chất kích thích trước một ngày vì sẽ khiến thuốc tê ít tác dụng.
Cần đi kiểm tra răng miệng, đồng thời chia sẻ tình trạng sức khỏe của bản thân với bác sĩ như có bệnh nền, có tiền sử dị ứng thuốc hoặc đang trong mang thai hay kỳ kinh nguyệt… để bác sĩ nắm rõ.

Trước khi lấy dấu răng cần kiêng gì không?

Trước khi lấy dấu răng bạn không cần phải kiêng gì, nhưng để quá trình lấy dấu diễn ra thuận lợi thì trước khi quá trình lấy dấu răng được diễn ra, bạn có thể không ăn hoặc uống gì để tránh tuyến nước bọt hoạt động mạnh trong quá trình lấy dấu răng sẽ ảnh hưởng đến kết quả.

Quy trình lấy dấu răng là một bước vô cùng quan trọng và phức tạp cần bác sĩ có kỹ thuật và kinh nghiệm cao thực hiện. Vì vậy, bạn cần phải đến các cơ sở nha khoa uy tín như Implant center với đội ngũ bác sĩ giàu kinh nghiệm, máy móc thiết bị hiện đại, bạn sẽ được kiểm tra và tư vấn phương pháp phù hợp với bản thân.

Chú thích

1. Zhermack. (n.d.). Overview of the various impression techniques available in dentistry.

2. Land of Smile. (n.d.). Dental Impression: A Comprehensive Guide.

3. Infodentis. (n.d.). Dental impression techniques.

4. Cleveland Clinic. (n.d.). Dental Impressions: Definition, Purpose & Procedure.